Hayatımıza hızlı giriş yapan görsel ve işitsel araçların yaygınlaşmasıyla birlikte, dünyanın her yerinden farklı dillerdeki bilgilere ulaşmamızın kolaylaşması yadsınamaz bir gerçek. Üstelik bu bilgi akışının içerisine yazılı ve sözlü çeviri süreçlerinin dahil olduğunun da hepimiz farkındayız. Öyle ki; bugün farklı ülkelerin devlet büyükleri arasında gerçekleşen toplantılardaki iletişimin büyük çocuğunluğunun, bu toplantılarla veya görüşmelerle ilgili basına bilgi aktarımının, dünyanın farklı bölgelerinde olup bitenlerle ilgili bilgi paylaşımının, farklı ülkelerden katılımcıların olduğu konferansların, basın toplantılarının vb. sağlıklı şekilde yürütülmesinde farklı çeviri yöntemlerinin uygulandığına her gün tanıklık ediyoruz.
Her geçen gün böylesine farklı alanlarda karşımıza çıkmaya devam eden “çeviri” kavramını sporla birlikte düşünmüş müydünüz? Hafızanızı tazeleyelim: Daha önce en sevdiğiniz takımın basın toplantısını hiç seyretmiş veya dinlemiş miydiniz? Çevirinin genellikle iki veya üç dil çifti arasında yürütüldüğü bu bağlamı biraz daha genişletelim.
Olimpiyatlar
Dört yıllık periodlarda, farklı ülkelerin başkentlerinde gerçekleştirilen Olimpiyat Oyunları’na 200’den fazla ülke katılım göstermektedir. Üstelik katılımcılar yalnızca Olimpiyat atletleriyle sınırlı değildir. Böylesine bir organizasyonun özellikle yabancı basın ve turist akını yarattığını da atlamamak gerekir. Peki tüm bu farklı ülkelerden gelen kişilerin dil bariyerini aşması ve dil karmaşasının ortasında kalmaması nasıl sağlanır?
Profesyonellik – Gönüllülük
Elbette ki tüm dünyanın ilgi gösterdiği uluslararası bir organizasyonun olmazsa olmaz parçası, dil bariyerini ortadan kaldıracak ve bilgi akışının devamlılığını sağlayacak çeviri görevi üstlenen kişilerin istihdam edilmesidir. Olimpiyatlar özelinde konuşmak gerekirse, sağlanan hizmetler;
- uluslararası yazılı ve sözlü basının bilgilendirilmesi,
- basın toplantıları,
- yazılı ve sözlü duyurular,
- röportajlar,
- ödül törenleri,
- tören sonrası aktiviteler,
- yarışlar vb. profesyonel etkinlikleri içerir ve çeviri eylemi simultane (eşzamanlı/andaş) çeviri veya ardıl (konsekütif) çeviri olarak yürütülür.
Fakat yalnızca profesyonel çevirmenlerin varlığından bahsetmek yanlış olur. Tam da bu noktada gönüllülük esasına dayalı hizmet sağlayan kişilerin varlığından söz etmek gerekir. Profesyonel çevirmenlerin aksine, gönüllü olarak dil hizmeti sağlayanların çalışma ortamları ve sorumlulukları elbette ki farklılık göstermektedir. Gönüllü olarak dil hizmeti sağlayanların görevleri katılımcılara tüm gün, soyunma odaları, antrenmanlar vb. dahil ortamlarda eşlik etmek ve yardımcı olmak şeklinde özetlenebilir. Fakat bu yalnızca olimpiyat katılımcılarıyla sınırlı değildir. Bu görevlere organizasyonun gerçekleştiği tüm alanlarda diğer uluslararası basının veya yabancı turistlerin yönlendirilmesini de ekleyebiliriz. Bu hizmetler profesyonel çevirmenlerinkinin aksine resmi olmayan, eşlik çevirmenliği (liaison) veya diyalog çevirisi olarak gerçekleştirilir. Böylesine bir organizasyonda yer almanın çeviriye ilgi duyan tüm öğrenciler için de ayrı bir fırsat ve tecrübe olduğunun da altını çizmek gerekir.
Sıradaki: Tokyo 2020 Olimpiyatları
2020 Olimpiyatları’nın bir sonraki ev sahibi seçilen Japonya’nın Tokyo şehri tüm hızıyla olimpiyat hazırlıklarını yapmaya devam ediyor. Devam eden hazırlıklar yalnızca organizasyonun gerçekleşeceği alanlarla ilgili plan ve programları düzenlemek veya gelecek olan tüm yerli ve yabancı katılımcıların ve turistlerin yükünü taşıyacak altyapıyı geliştirmekle sınırlı değil.
Dil/çeviri hizmetiyle ilgili insan zekası ve gücünden yararlanmanın yanı sıra Japonya, üzerinde çalıştığı teknolojilerle de gündemde. Çıkan haberlere göre farklı kuruluşlar, enstitüler, teknoloji ve yazılım şirketleri güçlerini birleştirerek dil/çeviri hizmetlerini herkes için kolaylaştırmaya yönelik sesli otomatik çeviri ve makine çevirisi yatırımları üzerine çalışıyor. Fakat Japoncanın ve Olimpiyatların resmi dillerinden biri olan İngilizcenin dilbilgisel yapısı birbirinden oldukça farklı. İngilizcede fiil özneye yakın yer alırken Japoncada tıpkı Türkçede olduğu gibi yüklem cümlenin sonunda yer alıyor. Simultane veya ardıl çeviri esnasında bu durum hız kaybına veya bekleme mecburiyetine yol açıyor. Anlaşılan o ki; çözülmesi gereken sorun yalnızca dilbilgisel değil, ek olarak çevirinin süresiyle de ilgili.
Yukarıda da bahsettiğimiz ‘gönüllülük’ esasına dayalı hizmetlerin Tokyo’da yalnızca oyunların gerçekleştiği alanlar, olimpiyat köyü, Olimpiyatlarla ilgili alanlarla sınırlı olmayacağını Tokyo Olimpiyatları için özel olarak açılmış internet sitesinden görebiliyoruz. 80.000 gönüllünün 8 ile 12.000 kadarının dil hizmetleri ile alakalı görevlendirileceği açıkça belirtiliyor. Bunun dışında Tokyo Büyükşehir Yönetimi başta olmak üzere diğer yakın şehir yönetimleri de havaalanları, ana tren istasyonları, popüler turistik mekanlar vb. alanlara da gönüllüler yerleştirecek.
Organizasyon hakkında detaylı bilgi için https://tokyo2020.org/en/ adresini ziyaret edebilirsiniz.
